پلاکت‌ها سلول‌های خونی هستند که کمک شایانی به لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی می‌کنند. از اینرو حفظ سطح پلاکت ها برای سلامتی هر فردی بسیار ضروری می باشد.افرادی که دچارترومبوسیتوپنی یا تعداد پلاکت پایین هستند ، دچار مشکلات عدیده ای می شوند. بنابراین در این مقاله به علل و عوامل و همچنین راههای مقابله با این مشکل اشاره خواهیم نمود.
علائم کاهش تعداد پلاکت‌ها
پلاکت ها بعنوان اصلی ترین و حیاتی ترین عامل برای جلوگیری از خونریزی هستند. زیرا کمبود پلاکت در بدن موجب می شود تا خطر خونریزی در فرد به شدت افزایش یابد. دقت داشته باشید که در صورتیکه فرد مبتلا به ترومبوسیتوپنی خفیف باشد، ممکن است هیچ علامتی مشاهده ننمائید.بنابراین هرچقدر تعداد پلاکت شما کمتر باشد احتمال خونریزی به مراتب بیشتر خواهد شد.
خونریزی از بینی
خونریزی از لثه‌ها
وجود خون در ادرار یا مدفوع
لکه‌های خونی زیر پوست یا خون‌مردگی ها در دهان که پورپورا نام دارد
نقاط کوچک قرمز و بثورات مانند که پتشیا نام دارد
کبودی بدن
علت کاهش پلاکت‌ها
علت کاهش پلاکت ها بسیار متنوع می باشد. از اینروعلل متعددی برای ترومبوسیتوپنی وجود دارد که یکی از آنها خطای آزمایشگاهی می باشد. برخی از دلایل کاهش پلاکت ها موقتی هستند و ممکن است با درمان برطرف شوند و برخی دیگر نیاز به درمان مادام‌العمر دارند.عوامل موثر در کاهش پلاکت ها به شرح زیر می باشند:
- ویروس‌ها
- داروها
- ترومبوسیتوپنی ایمنی(سردرگمی در سیستم ایمنی بدن)
- سرطان خون
- شیمی درمانی
- کم‌خونی آپلاستیک
- بزرگ شدن طحال
- بارداری
- پورپورای ترومبوسیتوپنی ترومبوتیک (تخریب پلاکت ها و گلبول های قرمز)
چگونه می‌توان تعداد پلاکت‌ها را به طور طبیعی افزایش داد؟
همانطور که می دانید تغذیه سالم تاثیر بسزایی در سلامت فرد ایفا می کند.از اینرو خوردن بعضی مواد غذایی و همچنین حذف برخی دیگر و استفاده از بعضی مکمل‌ها ، کمک شایانی درافزایش تعداد پلاکت‌ها خواهد داشت.
غذاهایی که برای افزایش پلاکت ها باید بخورید:
چندین ویتامین و مواد معدنی وجود دارد که می‌توانند به افزایش تعداد پلاکت‌ها کمک کنند، از جمله:
مواد غذایی غنی از فولات
فولات یک ویتامین B ضروری برای سلول‌های خون سالم است. اسیدفولیک فرم مصنوعی فولات است.
بر اساس آمار موسسه ملی بهداشت، بزرگسالان به حداقل 400 میکروگرم فولات در روز و زنان باردار به 600 میکروگرم نیاز دارند.
غذاهای حاوی فولات یا اسیدفولیک عبارت‌اند از:
سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج و جوانه بروکسل
جگر گاو
لوبیا چشم بلبلی
غلات صبحانه و محصولات لبنی غنی‌شده با این ویتامین
برنج
مخمر
افراد باید مراقب باشند مقادیر بیش از حد اسیدفولیک را از مکمل‌ها یا غذاهای غنی‌شده دریافت نکنند، زیرا دریافت بیش از حد این ویتامین می‌تواند در عملکرد ویتامین B-12 اختلال ایجاد کند؛ اما خوردن مقدار زیادی غذای غنی از فولات مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مواد غذایی غنی از ویتامین B12
ویتامین B-12 برای تشکیل گلبول‌های قرمز خون بسیار ضروری می باشد. بنابراین پایین بودن سطح B-12 در بدن نیز ممکن است در کم بودن تعداد پلاکت‌ها نقش بسزایی داشته باشد.بر اساس موسسه ملی بهداشت ، افراد 14 ساله و بالاتر به روزانه 2.4 میکروگرم ویتامین B-12 نیاز دارند.این میزان برای زنان باردار و شیرده تا 2.8 میکروگرم تغییر می کند.
ویتامین B-12 در محصولات حیوانی موجود است، مانند:
جگر و گوشت گاو
تخم مرغ
ماهی قزل‌آلا، ماهی سالمون و ماهی تن
محصولات لبنی هم حاوی ویتامین B-12 هستند، اما برخی تحقیقات حاکی از آن است که شیر گاو می‌تواند بر تولید پلاکت‌ها تأثیر بگذارد.
گیاهخواران می‌توانند ویتامین B-12 را از این طریق دریافت کنند:
غلات غنی‌شده
جایگزین‌های لبنی غنی‌شده مانند شیر بادام یا شیر سویا
مکمل‌ها
مواد غذایی غنی از ویتامین C
ویتامین C نقش اساسی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد . از اینرو این ویتامین به عملکرد صحیح پلاکت‌ها نیز کمک شایانی خواهد نمود. این ویتامین توانایی بدن در جذب آهن را تقویت می‌کند که یکی دیگر از مواد مغذی ضروری برای پلاکت‌ها می باشد.
بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C هستند، از جمله:
کلم بروکلی
جوانه بروکسل
مرکبات، مانند پرتقال و گریپ‌فروت
کیوی
فلفل دلمه‌ای قرمز و سبز
توت‌فرنگی
توجه داشته باشید که گرما ویتامین C را از بین می‌برد، بنابراین بهتر است در صورت امکان مواد غذایی غنی از ویتامین C را به صورت خام مصرف کنید.
مواد غذایی سرشار از ویتامین D
ویتامین D در عملکرد صحیح استخوان‌ها، عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی بدن نقش بسزایی دارد.
طبق اعلام انجمن حمایت از اختلالات پلاکت (PDSA)، ویتامین D همچنین در عملکرد سلول‌های مغز استخوان که تولید پلاکت و سایر سلول‌های خونی را بر عهده دارند، نقش بسیار مهمی ایفا می کند.این ویتامین از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید براحتی تامین می شود. اما همه افراد هر روز به اندازه کافی نور خورشید را دریافت نمی‌کنند، به خصوص اگر در آب و هوای سردتر یا مناطق شمالی زندگی کنند. بزرگسالان 19 تا 70 ساله روزانه به 15 میکروگرم ویتامین D نیاز دارند.
منابع غذایی ویتامین D شامل موارد زیر است:
زرده تخم مرغ
ماهی‌های چرب مانند ماهی قزل‌آلا، ماهی تن و ماهی خال‌مخالی
روغن‌های کبد ماهی
شیر و ماست غنی‌شده
گیاهخواران می‌توانند ویتامین D را از این طریق دریافت کنند:
غلات صبحانه غنی‌شده
آب پرتقال غنی‌شده
جایگزین‌های لبنی غنی‌شده مانند شیر سویا و ماست سویا
مکمل‌ها
قارچ‌هایی که در معرض اشعه ماوراءبنفش خورشید قرار گرفته‌اند
مواد غذایی سرشار از ویتامین K
ویتامین K برای لخته شدن خون و سلامت استخوان‌ها ضروری است.
طبق بررسی غیررسمی PDSA، در 26.98 درصد افرادی که ویتامین K مصرف کردند، تعداد پلاکت‌ها و علائم خونریزی‌شان بهبود یافت.
دریافت کافی ویتامین K در بزرگسالان 19 سال و بالاتر، برای مردان 120 میکروگرم و برای زنان 90 میکروگرم است.
غذاهای سرشار از ویتامین K عبارت‌اند از:
ناتو (سویای تخمیر شده)
سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج
کلم بروکلی
سویا و روغن سویا
کدوحلوایی
مواد غذایی سرشار از آهن
آهن برای سطوح سالم گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها ضروری است. تحقیقات انجام شده بر روی کودکان نوپا و نوجوانان مبتلا به کم‌خونی فقر آهن نشان می‌دهد که آهن ممکن است تعداد پلاکت‌ها را در افراد مبتلا به این بیماری افزایش دهد.
بر اساس NIH، مردان بالای 18 سال و زنان بالای 50 سال روزانه به 8 میلی‌گرم آهن نیاز دارند، در حالی که زنان 19 تا 50 ساله به 18 میلی‌گرم نیاز دارند. زنان در طول بارداری به 27 میلی‌گرم آهن در روز نیاز دارند.
غذاهای غنی از آهن عبارت‌اند از:
جگر گاو
غلات صبحانه غنی‌شده
لوبیا سفید و لوبیا قرمز
شکلات تیره
عدس‌ها
توفو
منابع گیاهی آهن مانند لوبیا، عدس و توفو را با منبع ویتامین C بخورید تا میزان جذب آهن افزایش یابد. از خوردن غذاهای سرشار از کلسیم و مصرف همزمان مکمل‌های کلسیم با منبع آهن خودداری کنید.
برای افزایش پلاکت خون چه باید بخوریم
مواد غذایی که نباید خورده شوند:
برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند تعداد پلاکت‌ها را کاهش دهند از جمله:
الکل
شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام
آب زغال‌اخته
کینین که در آب تونیک وجود دارد
مکمل‌های افزایش‌دهنده‌ی پلاکت‌ها
ثابت شده است که برخی مکمل‌ها می‌توانند مقدار پلاکت‌ها را افزایش دهند مانند کلروفیل، عصاره برگ پاپایا و ملاتونین. از اینرو افرادی که تعداد پلاکت‌هایشان کم شده است ممکن است با خوردن برخی غذاها و مصرف مکمل‌ها بتوانند وضعیت خود را بهبود بخشند، اما باید همیشه به توصیه‌های پزشکی نیز عمل کنید؛ زیرا ممکن است رژیم غذایی به تنهایی برای بازگرداندن پلاکت‌ها به مقدار طبیعی، کافی نباشد.
نظرات خود را درباره این مقاله با ما در میان بگذارید
در ارتباط باشید